Tarih Bilmine Yardımcı Bilim Dalları
Tarih araştırmalarını diğer bilimlerin yardımı olmadan gerçekleştirmek mümkün değildir. Tarihe temel oluşturan kaynakların ve belgelerin çeşitliliği diğer bilim dallarından yararlanmayı zorunlu kılmaktadır.
Tarihçiler diğer bilimlerden yararlanarak araştırmalarının bilimselliğini sağlamayı ve olayları daha iyi yorumlamayı amaçlamışlardır. Tarih araştırmalarında tarihçilere yardımcı olan bilimlerin başlıcaları şunlardır:
Coğrafya
Tarihi olayların yerinin incelenmesine yardımcı olan bir bilim dalıdır. İnsan toplulukları tarih boyunca yaşadıkları yerin ve buradaki iklim şartlarının etkisi altında kalmışlardır.
Özellikle beşeri coğrafya, coğrafi etkilerin insan toplulukları üzerindeki izlerini ortaya çıkarmak için tarihe yardımcı olur. Beslenme ve üretim şekillerinin incelenmesinde ekonoımik coğrafyanın katkıları büyüktür. Coğrafi faktörler insanların yerleşme merkezlerini seçme, ulslar arasında savaşların çıkması ve uğraş alanlarının belirlenmesinde önemli rol oynamıştır. Bu nedenle olayların neden ve sonuçlarının doğru değerlendirilmesinde coğrafya biliminin tarih bilimine önemli katkıları varıdır.
Arkeoloji
Toprak veya su altında kalmış olan eski insan topluluklarına ait tarihi kalıntılar ve eserleri kazı yaparak ortaya çıkaran ve inceleyen bilimdir. Özellikle tarih öncesi döneme ait araştırmalarda tarihin en önemli yardımcısıdır.
Kronoloji
Tarihi olayların gerçekleşme zamanlarını inceler. Takvim bilimi de denilmektedir. Kronoloji bilimi ayrıca belli bir sistem içinde zamanın bölümlere ayrılmasını sağlayarak tarihi olayları sıralamaktadır. Dolayısıyla tarihsel gelişmelerin birbiri üzerindeki etkilerinin ortaya konulmasına yardımcı olmaktadır.
Paleografya
Eski yazıların tür ve şekillerini, zamanla geçirdiği değişiklikleri ve özelliklerini inceleyen bilim dalıdır. Tarihi devirlerin aydınlatılmasında tarihin en önemli yardımcılarından biridir.
Epigrafya
Anıtlar ve taşlar üzerine yazılmış yazıları inceleyen, çözümleyen ve yorumlayan bilim dalıdır. Örneğin, Orhun Abideleri bu bilim sayesinde incelenmiş ve Türk tarihine ışık tutmuştur.
Filoloji
Geçmişte veya günümüzde var olan dilleri inceler. Böylece diller arasındaki ilişkiler ve akrabalık bağları, topluluklar arasındaki soy birliğini, kültürel etkileşimleri, hatta göç hareketlerini aydınlatarak tarihe yardımcı olmaktadır.
Diplomatik
Devletlerin iç ve dış yazışmalarında kullandıkları ve günümüze kadar gelen vesikaları inceleyen bilim dalıdır. Belgelerin türlerini, şekillerini, konularını, gerçek ya da sahteliğini ve tarihi belge olarak değerlerini inceleyerek tarihe yardımcı olmaktadır.
Antropoloji
İnsanların ırklarını, sosyal ve kültürel yapılarını inceleyerek tarihe yardımcı olmaktadır.
Etnografya
Halk bilimidir. Etnografya genellikle tek bir ulusun, topluluğun kültürünü, geleneklerini ve yaşayışlarını inceler. Etnografya ile yakın ilişki içerisindeki Etnoloji ise, iki veya daha fazla sayıdaki kültür arasında karşılaştırmalı çalışmalar yaparak tarihe yardımcı olmaktadır.
Nümizmatik
Geçmişte basılmış olan paraları inceler. Kaynakların yetersizliği durumunda kralların kronolojisini tespit eder. Paranın miktarı ve madeni değerlerinden ait olduğu devletin ekonomisi hakkında bilgi vererek tarihçilere yardımcı olmaktadır.
Sosyoloji
Toplum bilimidir. Toplumların nasıl meydana geldiklerini, yaşayışlarını, yönetildikleri idari ve sosyalyasaları inceleyerek tarihçilere yardımcı olmaktadır.
Bu bilimlerin dışında heraldik, sicillografi, felsefe, psikoloji, geneoloji (şecere), sanat tarihi, iktisat, istatistik, kimya gibi bilimler de tarih araştırmacılarına yardımcı olurlar.
Kaynak: Coşku Yayınları
